Έθνος και χώρος
Προσεγγίσεις στην ιστορική γεωγραφία της σύγχρονης Ευρώπης
Κυκλοφορεί
ISBN: 978-960-455-342-6
Μεταίχμιο, Αθήνα, 5/2008
1η έκδ., Ελληνική, Νέα
€ 30.65 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Χαρτόδετο
24 x 17 εκ, 767 γρ, 439 σελ.
Περιγραφή

Στον παγκοσμιοποιημένο χώρο, οι σύγχρονοι αναλυτές θεωρούν ότι το έθνος ως θεσμικός και, κυρίως, ως χωρικός προσδιορισμός κλονίζεται συθέμελα. Εθνικισμοί όμως συνεχίζουν να εγείρονται, μειονότητες ή μετανάστες να αποκλείονται, ενώ το έθνος εξακολουθεί να αποτελεί σημείο συλλογικής ή ατομικής αναφοράς ανθρώπων οι οποίοι όχι μόνο ετεροπροσδιορίζονται ή ταυτίζονται με αυτό, αλλά είναι έτοιμοι να συγκρουστούν, να πολεμήσουν ή ακόμα και να θυσιάσουν τη ζωή τους στο όνομά του. Η παρούσα μελέτη εντάσσεται στο πλαίσιο της ιστορικής και πολιτισμικής γεωγραφίας και ερευνά τις σχολές σκέψης που αφορούν το έθνος και το χώρο στην Ευρώπη. Ο συγγραφέας αναλύει συγκριτικά τις ποικίλες νοηματοδοτήσεις ή τους συμβολισμούς του μέσα από διάφορα χαρακτηριστικά ή διαδικασίες συγκρότησης ταυτοτήτων (θρησκεία, γλώσσα και εκπαιδευτικό σύστημα, μυθοπλασία, αποκλεισμός των `Άλλων` κ.ά.). Επίσης, μελετά τις ποικίλες χωρικές εκφάνσεις της δημιουργίας, του ελέγχου, της κατάκτησης και της περιχαράκωσης του εθνικού χώρου μέσω της χαρτογράφησης και της συνοριακής οριοθέτησής του, της ιμπεριαλιστικής επέκτασης και των μεταναστευτικών ροών από και προς αυτόν. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη δυναμική της απεικόνισης του εθνικού χώρου ως τοπίου μέσα από ποικίλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως η ζωγραφική και η μουσική, μέσα από τη βιωματική εμπειρία πολέμων, ταξιδιών ή ακόμα και μέσα από την ανέγερση μνημείων και τύμβων που αφιερώνονται στη μνήμη ενός λαού ο οποίος `θυσιάστηκε` ή εξοντώθηκε γιατί ήταν `διαφορετικός`. Τέλος, ο συγγραφέας εκφράζει τη δική του άποψη για την ανάγκη μετεξέλιξης του `εθνικού χώρου` στη σύγχρονη Ευρώπη, με γνώμονα τη διασφάλιση και προστασία της ανθρώπινης ελευθερίας και αξιοπρέπειας.


[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΕΘΝΟΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
1.1 Ιστορική γεωγραφία
1.2 Σχολές σκέψης για το έθνος και τον εθνικισμό
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
2.1 Η εποχή του ιμπεριαλισμού: ένας νεολογισμός με διαχρονική σημασία
2.2 Ιμπεριαλισμός και ανταγωνισμοί μεταξύ των εθνών της Ευρώπης (1870 - 1914)
2.3 Ο κοινωνικός δαρβινισμός και ο εξελικτισμός ως στηρίγματα του ιμπεριαλισμού
2.4 Η φιλελεύθερη αμφισβήτηση του ιμπεριαλισμού
2.5 Η μαρξιστική αμφισβήτηση του ιμπεριαλισμού και η αντίληψη περί εθνών
2.6 Νεοαποικισμός και νεοϊμπεριαλισμός των εθνών μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΙ ΕΘΝΟΣ
3.1 Χαρτογραφία και άσκηση ελέγχου στο χώρο
3.2 Ιστορική χαρτογραφία πριν από τη δημιουργία εθνών-κρατών
3.3 Χάρτες και επικύρωση ισχύος των εθνών-κρατών
3.4 Σύνορα και χρώματα για τη χαρτογράφηση και τον έλεγχο του χώρου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΕΘΝΟΣ
4.1 Τοπίο στην πολιτισμική γεωγραφία
4.2 Εθνικό τοπίο και ζωγραφική;
4.3 Τα ηχοτοπία ως σύμβολα στην πολιτισμική γεωγραφία
4.4 Εθνικά τοπία και εθνικές σχολές στην κλασική μουσική
4.5 Τοπία του αρχαίου παρελθόντος και εθνοτοπία
4.6 Φυσικά τοπία ως εθνοτοπία
4.7 Τοπία πόνου και μνημεία θανάτου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ
5.1 Θρησκεία και έθνος
5.1.1 Πολιτικοποίηση της θρησκείας και κατακερματισμός της καθολικής Ευρώπης
5.1.2 Ο ρόλος της Εκκλησίας στη διαμόρφωση του πολιτικού χώρου στη μεσοπολεμική και μεταπολεμική Ευρώπη
5.1.3 Πολιτικοποίηση της θρησκείας και κατακερματισμός της ορθόδοξης Ευρώπης
5.1.4 Ο ρόλος της θρησκείας στον χωρικό αποκλεισμό και τις διώξεις του ετερόδοξου 'Άλλου'
5.2 Έθνος, εκπαίδευση και γλώσσα
5.2.1 Γλώσσα και δημιουργία εθνικής ταυτότητας
5.2.2 Η γλώσσα ως μέσο ενοποίησης των πολιτισμικών περιφερειών
5.2.3 Η συγκρότηση του έθνους-κράτους μέσω της επέκτασης του σχολικού δικτύου
5.2.4 Η κατασκευή εθνικών ταυτοτήτων στη γεωγραφία της σχολικής τάξης
5.3 Μύθος
5.3.1 Εθνικός χώρος και μύθος
5.3.2 Εθνικοί μύθοι και ιστορική 'αλήθεια'
5.3.3 Μεγαλοιδεατικός μύθος και βαλκανικός χώρος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ
6.1 Παράμετροι μεταναστευτικών ροών
6.2 Πρόσφυγες και μετανάστες
6.3 Πολυπολιτισμικότητα και έθνος στη μετανάστευση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ
7.1 Παγκοσμιοποίηση και αμφισβήτηση του εθνικού χώρου
7.2 Η πρόκληση για τα έθνη-κράτη
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Χάρτες