Παραγιός του μεγαλέμπορου Στάθη Θωμά, ο Σταμάτης Πέτρου βρέθηκε για δεύτερη φορά το 1771 στο Άμστερνταμ: συνοδεύει έναν νέο έμπορο, που πηγαίνει στην Ολλανδία για να διευθύνει τις εργασίες μιας εμπορικής επιχείρησης. Πολύ αργότερα, το νέο αφεντικό του Σταμάτη θα αποκτήσει σπουδαίο όνομα: Αδαμάντιος Κοραής. Στα 1771 είναι, ακόμη, ένα άσημος έμπορος που ταλαντεύεται ανάμεσα στην έλξη μιας συντηρητικής παράδοσης στην οποία μετέχει και στην ισχυρή πρόκληση του νέου κόσμου που διαμορφώνεται από τις ευρωπαϊκές αστικές τάξεις.
Στο Άμστερνταμ ο Σταμάτης παρακολουθεί την εξέλιξη του Κοραή από ένα κλειστό σύστημα αξιών, νοοτροπιών και συμπεριφορών προς τους ευρύτερους ορίζοντες του αστού της εποχής που κυοφορεί τη Γαλλική Επανάσταση. Άνθρωπος της παράδοσης ο Σταμάτης, τρομάζει: Σε 14 γράμματα προς τον Στ. Θωμά καταγγέλλει τα παραστρατήματα του αφεντικού του και καταγράφει τις εκδηλώσεις αλλαγής. Άφησε έτσι, χωρίς να είναι η πρόθεσή του, ένα μοναδικό ντοκουμέντο: και για τον Κοραή, που παρακολουθούμε σε χρόνο ανύποπτο, την ώρα που αποκτά μερικές από τις ουσιωδέστερες προϋποθέσεις που θα τον αναδείξουν σε κεντρική μορφή του νέου ελληνισμού, κυρίως όμως για τις μοναδικές περιγραφές του περιεχομένου των παραδοσιακών νοοτροπιών και των όρων με τους οποίους πραγματοποιείται, μέσα από τη σύγκρουση και τη ρήξη η μετάβαση στον ευρύτερο χώρο της αστικής ελευθερίας. (...)

[Απόσπασμα από κείμενο παρουσίασης εκδότη ή έκδοσης]