Η τύχη της Μακεδονίας διαμορφώθηκε με τους Βαλκανικούς Πολέμους και, μετά από έναν αιώνα, αποδεικνύεται οριστική. Ωστόσο, λόγω των διεκδικήσεων και του γεωπολιτικού χώρου της, επί εκατό χρόνια υπήρξε -και στο μέλλον παραμένει- σημαντικός έως καθοριστικός παράγων στην πολιτική και στις σχέσεις των ομόρων βαλκανικών κρατών σε απόλυτη συνάρτηση με τις γεωπολιτικές επιδιώξεις των εκάστοτε Μεγάλων Δυνάμεων και Συνασπισμών. Καθίσταται προφανές, λοιπόν, ότι στη σύγχρονη εποχή μας παρουσιάζουν στρατηγικό ενδιαφέρον η κατάσταση, η πολιτική και οι σχέσεις των ομόρων βαλκανικών κρατών σε εξίσου απόλυτη συνάρτηση με τις γεωπολιτικές επιδιώξεις των σημερινών Μεγάλων Δυνάμεων και Συνασπισμών μετά τις σεισμικές μεταβολές που, από τα τέλη του 20ου αιώνα, σημειώθηκαν και εξακολουθούν εξελίσσονται ραγδαία ή να κυοφορούνται εν δυνάμει στη Χερσόνησο του Αίμου, στην Ευρώπη και στην παγκόσμια κλίμακα.
Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικό η Θεσσαλονίκη -και προ πάντων η εν γένει ηγεσία της Ελλάδος- να έλθει σε μια πρώτη, συνοπτική αλλά έγκυρη επιστημονική, επαφή με την οπτική και την προοπτική του προαναφερομένου πλέγματος. Οι λόγοι είναι προφανείς και πολλοί. Υπενθυμίζονται κυρίως οι εξής τρεις:
1ον Η Θεσσαλονίκη κατέχει δεσπόζουσα γεωπολιτική θέση στα Βαλκάνια· δεν την έχει αξιοποιήσει και δεν διαθέτει ένα αξιόπιστο συνεκτικό και γενικά αποδεκτό στρατηγικό σχέδιο για το άμεσο μέλλον της στα Βαλκάνια. Επί πλέον είναι η πρωτεύουσα πόλη, ανοικτή κατ` εξοχήν στα σύγχρονα βαλκανικά ρεύματα και στους διεθνείς σχεδιασμούς της νέας βαλκανικής -και όχι μόνον- `αρχιτεκτονικής`, ενώ, λόγω των συνθηκών, ιδιαίτερα λόγω του Μακεδονικού, βρίσκεται ταυτόχρονα εκτεθειμένη σε ισχυρά κλειστοφοβικά κηρύγματα.
2ον Η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών, των πολιτικών και των ποικιλώνυμων ηγεσιών γνωρίζει ελάχιστα τη βαλκανική πραγματικότητα. Επί πλέον ελαύνεται από κατεστημένους μύθους όπως π.χ. τα Βαλκανικά Σύμφωνα Συνεργασίας, οι `Σέρβοι αδελφοί`, η πολυπολιτισμικότητα και το αντίστροφό της, ο ρόλος των ξένων οικονομικών προσφύγων κ.ά.
3ον Η κατάσταση στα Βαλκάνια σήμερα είναι ιδιαίτερα ρευστή. Μια τοπική ανατροπή, διόλου απρόοπτη μάλιστα, δεν αποκλείεται να προκαλέσει νέο ντόμινο σεισμικών μεταβολών. Η Ελλάδα, παρά τη δεινή κρίση της και παρακμή, εξακολουθεί να αποτελεί τον σχετικά πιο δυναμικό σταθεροποιητικό παράγοντα της βαλκανικής ενδοχώρας της και έτσι την αξιολογεί, μάλλον εν αγνοία της, η μεγάλη διεθνής γεωστρατηγική. Ωστόσο, στο βαλκανικό κενό ισχύος υπεισέρχεται μεθοδικά η ανερχομένη νεο-οθωμανική Τουρκία καταλαμβάνοντας ολοένα περισσότερες θέσεις στρατηγικού ελέγχου στα Βαλκάνια. Η Κωνσταντινούπολη, επί παραδείγματι, υποκατέστησε ήδη τη Θεσσαλονίκη ως Μητροπολιτικό Κέντρο της Βαλκανικής. Η Φύση απεχθάνεται τα κενά και τα αναπληρώνει γοργά.
Με αυτά τα δεδομένα, η Εταιρεία Μακεδόνικων Σπουδών οργάνωσε μια αλληλένδετη σειρά έξι επιστημονικών διαλέξεων και ανοικτού διαλόγου με γενικό θέμα `Βαλκάνια 1913-2011: Εκατό Χρόνια Θύελλες και Χίμαιρες`. Οι ημερίδες της προσείλκυσαν σημαντική μερίδα ενεργών Μακεδόνων πολιτών στην αίθουσα διαλέξεων της Εταιρείας κάθε Τετάρτη 2, 9, 16, 23, 30 Νοεμβρίου και 7 Δεκεμβρίου 2011, ώρα 19.00`. Τα επί μέρους θέματα ανέπτυξαν ειδικοί επιστήμονες Εταίροι, από τους σημαντικότερους νέους πανεπιστημιακούς καθηγητές και ερευνητές της Ιστορίας των Βαλκανίων που διαθέτει σήμερα η Ελλάδα. Σε κάθε συνάντηση ανακοινώθηκαν δύο επιστημονικές εισηγήσεις και επακολούθησε γόνιμος δημόσιος διάλογος. Τέλη του 2011 απετέλεσαν τον φυσιολογικό και αναγκαίο πρόλογο του επικειμένου -τότε- δημοσίου εορτασμού, καθ` όλο το 2012, για τα Εκατό Χρόνια από την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας. Το σύνολο αυτών των εισηγήσεων-μελετών δημοσιεύει η ανά χείρας έκδοση η οποία παρουσιάζει συνοπτικά τη θέση της Ελλάδος στα Βαλκάνια τα Εκατό Χρόνια 1912-2012. [...]
[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]