Ο Αλέκος Κοντόπουλος (1904-1975) φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών μεταξύ των ετών 1923-1929, με δασκάλους τον Ιακωβίδη, τον Λύτρα και άλλους ακαδημαϊκούς καλλιτέχνες της περιόδου εκείνης. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, σχεδόν για δέκα χρόνια. Ωστόσο, σε όλο αυτό το διάστημα το αναπαραστατικό του έργο δεν πρόδιδε τον αφαιρετικό ζωγράφο στον οποίο θα εξελισσόταν στη συνέχεια (ιδιαίτερα μετά το 1949). Στη δεκαετία του `50 ο Αλέκος Κοντόπουλος στρέφεται στον αφηρημένο εξπρεσιονισμό και πρωτοστατεί στη διάδοση της αφηρημένης τέχνης στην Ελλάδα.

Ο Αλέκος Κοντόπουλος υπήρξε μια ιδιότυπη, σχεδόν αρχαϊκή μορφή του ελληνικού μοντερνισμού. Άνθρωπος με ευρεία παιδεία και κοινωνικά ιδεώδη πάσχιζε επιμόνως να δώσει στο έργο του ένα συμβολικό η αλληγορικό περιεχόμενο. Η αφαιρετικότητά του υπήρξε περισσότερο μια οργανωμένη ελευθερία στο χρώμα και στο σχέδιο παρά μια καθαρή αφαίρεση των στοιχείων του πραγματικού. Με γεωμετρική ορθολογικότητα, ο Κοντόπουλος "τακτοποιεί" στον πίνακά του ετερόκλητα στοιχεία, υπολογίζοντας στη συμβολική σημασία των επιμέρους πλαστικών στοιχείων και στο συνολικά ανθρωπιστικό μήνυμα της εικόνας του. Διάφορες αποσπασματικές μορφές, όπως πόρτες, σκάλες, φώτα, κίονες, στοιχεία της σύγχρονης πόλης, αινιγματικές φιγούρες, διασπείρονται μαζικά στον πίνακά του, που στο τέλος αποκτά τη μορφή ενός απορρυθμισμένου χάρτη της σύγχρονης ζωής.

Δεν είναι τυχαίο ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα ο Κοντόπουλος παρέμεινε πιστός στον ρεαλισμό, όπως δεν είναι τυχαίο και το γεγονός ότι ακόμη και μετά τον προσανατολισμό του στην αφαιρετικότητα, κάποιες φορές επανήλθε στην αναπαραστατικότητα προκειμένου να εκφράσει συγκεκριμένες απαιτήσεις του εικαστικού οράματός του ή και κάποιες παραγγελίες (όπως εκείνη για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο).

Γύρω στο 1960, χρονιά της επιτυχούς συμμετοχής του στη Μπιενάλε της Βενετίας, το έργο του αποκρυσταλλώνεται σε μια ζωγραφική σύνθεση όπου κυριαρχεί απολύτως το χρώμα απλωμένο σε μεγάλες επιφάνειες: τα γαιώδη, τα δυνατά κόκκινα, τα θαμπά πράσινα, οι ώχρες, τα γκρίζα (σε πολλαπλές διαβαθμίσεις) και οι κηλίδες του λευκού και του μαύρου οργανώνουν τις μεγάλες συνθέσεις του σε μια αρμονία που χαρακτηρίζει η απόλυτη αφαίρεση, δίχως καμία υποχώρηση στην εύκολη αλληγορία. Αυτή, κατά γενική ομολογία, υπήρξε η πιο ολοκληρωμένη εικαστικά περίοδος του έργου του.

Άρης Μαραγκόπουλος