Tα πρακτικά της ημερίδας αυτής, που οργανώθηκε από το Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών και Σπουδών "Ιωάννης Καποδίστριας" σε συνεργασία με το Πάντειο Πανεπιστήμιο και τη Ρωσική Πρεσβεία στην Αθήνα στις 19 Μαΐου 2003 με την ευκαιρία του εορτασμού των 175 χρόνων διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας-Ρωσίας αναφέρονται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη ιστορική περίοδο.
Μια περίοδο της ευρωπαϊκής και ειδικότερα της βαλκανικής ιστορίας στη διάρκεια της οποίας κορυφώθηκε η ρώσο-τουρκική αντιπαράθεση στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, απελευθερώθηκαν οι βαλκανικοί λαοί από τον τουρκικό ζυγό, έγινε η Οκτωβριανή Επανάσταση, δύο βαλκανικοί και δύο Παγκόσμιοι πόλεμοι και ανατράπηκαν όλες οι προϋφιστάμενες ισορροπίες στην Ευρωπαϊκή ήπειρο.
Η ημερίδα επικεντρώθηκε στις πλευρές εκείνες της ρωσικής διπλωματίας, που, στο ευρύτερο αυτό πλαίσιο, επηρέασαν και είχαν επιπτώσεις στη διαμόρφωση των γεγονότων και τις εξελίξεις στον ελλαδικό χώρο με σημεία αιχμής την εδαφική ολοκλήρωση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, τη μικρασιατική καταστροφή και τις εκφάνσεις της σύγκρουσης Ανατολής - Δύσης στην Ελλάδα.
Σαφέστατα οι εισηγήσεις, που έγιναν στην ημερίδα αυτή δεν εξαντλούν τα προαναφερθέντα ζητήματα. Αποτελούν, όμως, μια πρώτη προσέγγιση, το άνοιγμα μιας μεγάλης συζήτησης για τις διπλωματικές απόψεις γεγονότων και περιστατικών, που σφράγισαν τη νεότερη ελληνική ιστορία.
Το Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών και Σπουδών "Ιωάννης Καποδίστριας" θα ακολουθήσει και στο θέμα αυτό, όπως και με τα τόσα άλλα που ασχολήθηκε, τη μέθοδο των διαδοχικών προσεγγίσεων. Θα συνεχίσει δηλαδή την εμβάθυνση της έρευνας προς την πλευρά αυτή, σε τρόπο ώστε να διευκρινιστούν ζητήματα και να δοθούν απαντήσεις σε σημαντικά ερωτήματα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, που ακόμη δεν έχουν απαντηθεί ικανοποιητικά.
Σε κάθε περίπτωση, ο τόμος αυτός αποτελεί μια αξιόλογη πρώτη συμβολή στη διερεύνηση ενός πολύ μεγάλου πεδίου διπλωματικών χειρισμών, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μορφοποίηση της σημερινής πραγματικότητας, όχι μόνο στην ελλαδική αλλά και την ευρύτερη περιοχή.
Είναι προφανές ότι οι διερευνήσεις αυτές είναι απαραίτητες ως προσανατολιστικός γνώμονας για τη κατεύθυνση που πρέπει να δοθεί στη διαμόρφωση των ελληνορωσικών σχέσεων με άξονα κοινά συμφέροντα και επιδιώξεις αλλά και ταυτόσημες πολιτιστικές παραδόσεις.

Βασίλης Φίλιας
Σεπτέμβριος 2007

Περιέχονται οι εισηγήσεις:

- Παναγιώτης Χριστόπουλος, "Ο Ιωάννης Καποδίστριας ως λειτουργός της διπλωματικής υπηρεσίας της Ρωσίας"
- Αρετή Τούντα - Φεργάδη, "Όψεις της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής από τα τέλη του 18ου αιώνα ως το Συνέδριο της Βιέννης"
- Άγγελος Συρίγος, "Ο ρωσικός παράγοντας και η δημιουργία κανόνων για τον διάπλου πλοίων δια μέσου του Ελλησπόντου, της Προποντίδας και του Βοσπόρου τον 18ο και 19ο αιώνα"
- Ιωάννης Λουκάς, "Η στρατηγική του Ανατολικού Ζητήματος και το Ελληνο-ρωσικό στρατιωτικό πλαίσιο"
- Βασίλης Φίλιας, "Η ρωσική βαλκανική πολιτική και οι αντιδράσεις της ελληνικής κοινής γνώμης"