Ο Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Κρήτης πραγματοποιεί από το 1985 συστηματική ανασκαφική έρευνα στην Αρχαία Ελεύθερνα, 34 χλμ. ΝΑ από το Ρέθυμνο, με χρηματοδότηση του Πανεπιστημίου, ύστερα από έγκριση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου του Υπουργείου Πολιτισμού και υπό την εποπτεία της ΚΕ` Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων. Η θέση της αρχαίας Ελεύθερνας επιλέχτηκε ανάμεσα σε περισσότερες ως χαρακτηριστικό παράδειγμα κρητικής πόλης των ιστορικών χρόνων με συνεχή κατοίκηση, σύμφωνα με τις επιφανειακές ενδείξεις και τις φιλολογικές και επιγραφικές μαρτυρίες, τουλάχιστον από τους σκοτεινούς αιώνες ως τα ύστερα ρωμαϊκά, τα πρωτοβυζαντινά και τα βυζαντινά χρόνια. Ο πρώτος ανασκαφέας της Ελεύθερνας διακεκριμένος άγγλος αρχαιολόγος Humphrey Payne, μετά από σύντομη έρευνά που άρχισε στις 10 Ιουνίου και περατώθηκε στις 31 Ιουλίου του 1928, κατάληξε στο απαισιόδοξο συμπέρασμα ότι `it will be seen from these results that there seems little if any possibility of the site justifying a second campaign.` Έπεσε εντούτοις πολύ έξω στην εκτίμησή του, γιατί η ανασκαφή του Πανεπιστημίου της Κρήτης απέδειξε ότι η σημασία των ευρημάτων, κινητών και ακίνητων, δικαιολογεί τη συνέχιση των ερευνών και από μια δεύτερη τουλάχιστον γενιά αρχαιολόγων.
Η περιοχή της αρχαίας Ελεύθερνας διαιρέθηκε σε τρεις ανασκαφικούς τομείς, σύμφωνα με τη γεωμορφολογία του χώρου, την παρουσία δηλαδή του φυσικού υψώματος Β-Ν κατεύθυνσης με πλαγιές που καταλήγουν, σχηματίζοντας κλιμακωτά άνδηρα, στην κοίτη δύο χειμάρρων, της Κυριακής, αλλιώς Φαραγγίτη, στα ανατολικά και της Χαλοπότας στα δυτικά. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]