Παράδοση και γλώσσα στο σχολείο
Προβλήματα νομιμότητας των γλωσσικών μεταρρυθμίσεων στη νεοελληνική εκπαίδευση
Κυκλοφορεί
ISBN: 978-960-248-047-2
Εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα, 1991
1η έκδ., Ελληνική, Νέα
€ 15.90 (περ. ΦΠΑ 6%)
Βιβλίο, Χαρτόδετο
21 x 14 εκ, 241 σελ.
Περιγραφή

Σχεδόν αμέσως μετά το `76 αναπτύσσεται -όπως άλλωστε αναμενόταν- ένας δημόσιος λόγος κριτικός απέναντι στη γλωσσική μεταρρύθμιση. Με τη συμβολή των μέσων μαζικής επικοινωνίας ο λόγος αυτός διευρύνεται μέσα στη δεκαετία του `80, αποκτώντας τα χαρακτηριστικά κλασικής διαμαρτυρίας ομίλων της ελληνικής διανόησης γύρω από τη γλωσσική πολιτική στην εκπαίδευση. Οι διαμαρτυρόμενοι ανησυχούν για την απομάκρυνση της καθαρεύουσας και της αρχαίας ελληνικής από την υποχρεωτική εκπαίδευση, καταγγέλλουν τη γλώσσα της νεολαίας ως ανεπαρκή και στρεβλή και προτείνουν την επιστροφή στις ρίζες.

Οι ιδεολογικά ετερόκλητοι εκφραστές της διαμαρτυρίας για τη γλώσσα οικοδομούν τον καταγγελτικό τους λόγο με πρώτη ύλη ιδεολογικές κατασκευές οι οποίες εμφανίζονται κατά κανόνα με τη μορφή της διαπίστωσης και της ερμηνείας. Είναι ιδεολογικές επειδή, ενώ προβάλλονται ως επιστημονικά έγκυρες απεικονίσεις και αναπαραστάσεις της γλωσσικής πραγματικότητας, στην ουσία είναι αδέσποτοι ισχυρισμοί, παραγόμενοι χωρίς μεθοδολογικές προϋποθέσεις και θεωρητικές δεσμεύσεις. Δύο είναι τα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά του νεοσυντηρητικού λόγου μετά το `76: η σχέση της πρόσφατης διαμαρτυρίας για τη γλώσσα -και ιδιαίτερα για τη γλώσσα στην εκπαίδευση- με την πάγια αντιμεταρρυθμιστική επιχειρηματολογία πριν από το `76, και η ιδεολογική ταυτότητα των διαμαρτυρόμενων.

Στο βιβλίο αυτό επισημαίνονται οι βασικές παραδοχές πάνω στις οποίες στηρίζεται τόσο η διαμαρτυρία όσο και οι προτάσεις των ομιλητών από το `76 μέχρι σήμερα, σε σχέση πάντοτε με προγενέστερες μορφές ιδεολογικού λόγου με επίκεντρο τη γλώσσα.

Γίνεται επίσης μια απόπειρα να ερμηνευτεί η γλωσσική συναίνεση ανάμεσα στους ετερόκλητους εκφραστές της ανησυχίας για τη γλώσσα. Βασικό στοιχείο της ερμηνείας είναι ότι η γλωσσική συναίνεση δεν είναι μόνο το αποτέλεσμα των πιέσεων για ιδεολογική προσαρμογή που δέχεται ένα τμήμα της αριστερής διανόησης την τελευταία περίοδο, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί έκφραση στο επίπεδο της γλώσσας μιας βαθύτερης συναίνεσης ως προς τα σύμβολα μόρφωσης και ενός ενδημικού και κακόγουστου εθνοκεντρισμού σε ομίλους της επώνυμης ελληνικής διανόησης, πέραν της συντήρησης και της προόδου.


[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]

Γενικές εισαγωγικές παρατηρήσεις.
Εκπαίδευση και γλώσσα: Το πρόβλημα του ορισμού του γλωσσικού οργάνου για την εκπαίδευση και του καθορισμού των στόχων της γλωσσικής διδασκαλίας στο πλαίσιο της παραδοσιακής παιδαγωγικής σκέψης
Η ταυτότητα του γλωσσικού οργάνου στην εκπαίδευση: Η γλώσσα ως αντικείμενο και ως μέσο διδασκαλίας
Σημειώσεις
Βιβλιογραφία