Οι ιστοριογραφικές οφειλές των Σπ. Ζαμπέλιου και Κ. Παπαρρηγοπούλου

Η συμβολή Ελλήνων και ξένων λογίων στη διαμόρφωση του τρίσημου σχήματος του ελληνικού ιστορισμού (1782-1846)

Κουμπουρλής, Γιάννης

Κυκλοφορεί

ISBN: 978-960-9538-10-7

Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών - Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα, 2012

1η έκδ., Ελληνική, Νέα

€ 24.88 (περ. ΦΠΑ 6%)

Βιβλίο, Χαρτόδετο

24 x 17 εκ, 1,247 γρ, 597 σελ.

Περιγραφή

Στο βιβλίο εξετάζονται οι ιστοριογραφικές επιδράσεις που δέχτηκε ο ελληνικός ιστορισμός του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου (1815 - 1891) και του Σπυρίδωνα Ζαμπέλιου (1815 - 1881) προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης του σχήματος της τρισχιλιετούς ιστορικής συνέχειας του ελληνικού έθνους. Καταδεικνύεται η επιρροή που άσκησαν οι, ξένοι κατά κύριο λόγο, συγγραφείς που κατονομάζονται από τον Παπαρρηγόπουλο και τον Ζαμπέλιο, σε κείμενά τους του 1846 και του 1852 αντίστοιχα, ως σημαντικοί για την κατανόηση της ελληνικής ιστορίας, αρχαίας, μεσαιωνικής και νεότερης.
Το βιβλίο εστιάζει την προσοχή του σε μια εποχή κατά την οποία οι δύο Έλληνες λόγιοι αναζητούσαν απαντήσεις σε συγκεκριμένα επιμέρους προβλήματα που αφορούσαν στη συγγραφή μιας γενικής και πλήρους ιστορίας του ελληνικού έθνους από την αρχαιότητα έως τις μέρες τους και αναδεικνύει τη συμβολή ιστοριογράφων όπως ο J. Emerson, ο J. W. Zinkeisen και ο G. Finlay στη διαμόρφωση της νεοελληνικής ιστορικής συνείδησης. Επιχειρεί ως εκ τούτου να συμβάλει στην κατανόηση της αποκρυστάλλωσης του τρισήμου σχήματος του ελληνικού ιστορισμού ως μιας διανοητικής διαδικασίας που είχε σαφώς και μια διεθνή διάσταση, αφού οι ιστοριογραφικές συνθέσεις του Ζαμπέλιου και του Παπαρρηγόπουλου οικοδομήθηκαν στη βάση ενός γόνιμου διαλόγου με την ευρωπαϊκή λογιοσύνη της εποχής τους.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]

Πρόλογος Π. Μ. Κιτρομηλίδη, Διευθυντή της Σειράς
Ευχαριστίες
Εισαγωγή. Ο πρώιμος και ο ώριμος Παπαρρηγόπουλος και οι γενεαλογίες περί της συγγραφής μιας εθνικής ιστορίας των Ελλήνων
- Το ιστοριογραφικό και το θεωρητικό πλαίσιο της συγγραφής των πρώτων εθνικών ιστοριών της Ελλάδας
α) Το ζήτημα της εθνικότητας της βυζαντινής μοναρχίας και η φιλελληνική ιστοριογραφία για την Επανάσταση του 1821 (1821 - 1832)
β) Οι μεθοδολογικές καινοτομίες των ρομαντικών ιστοριογράφων και η έννοια του ιστορισμού
- Σουαζέλ-Γκουφιέ: η ιστορία των νεοτέρων Ελλήνων ως η ιστορία της ανυποταγής τους στον Οθωμανό κατακτητή
- Οι τρεις Γάλλοι της περιόδου 1821 - 1825: Μπορύ Ντε Σαιν-Βενσάν, Κλωντ Ντενί Ραφενέλ, Αμπέλ Φρανσουά Βιλλμαίν
α) Μπορύ Ντε Σαιν-Βενσάν: η ιστορία των Ιονίων Νήσων και η ιστορική συνέχεια των 'λαών της Ελλάδας'
β) Κλωντ Ντενί Ραφενέλ: η ενότητα της ελληνικής ιστορίας και η σημασία της μελέτης της βυζαντινής περιόδου
γ) Αμπέλ Φρανσουά Βιλλμαίν: ο ρόλος των Βυζαντινών λογίων στην ευρωπαϊκή Αναγέννηση και ο ρόλος του Ορθόδοξου κλήρου στην 'αναγέννηση' του ελληνικού λαού
- Η ελληνική συμβολή: Ζαλλώνης, Ρίζος Νερουλός, Φιλήμων. Από τον μύθο του φαναριώτικου κράτους εν κρατεί στο σχήμα της εθνικής τελεολογίας
α) Μάρκος Φίλιππος Ζαλλώνης: Το φαναριώτικο κράτος εν κράτει
β) Ιακωβάκης Ρίζος Νερουλός: η Επανάσταση του 1821 και η ίδρυση του ελληνικού εθνικού κράτους ως ιστορικές νομοτέλειες
γ) Ιωάννης Φιλήμων: Η νομοτέλεια του 1821 και η ιστορική συνέχεια του έθνους
- Τζέημς Έμερσον: η πρώτη συγγραφή μιας ευρείας κλίμακας 'ιστορίας της Ελλάδας'
α) Η επισκόπηση της ιστορίας της Ελλάδας από την κατάκτησή της από τους Ρωμαίους μέχρι το Σχίσμα μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής χριστιανικής εκκλησίας
β) Η Εικονομαχία, το Σχίσμα, οι Σταυροφορίες και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς
γ) Τα μετά την οθωμανική κατάκτηση και μέχρι την Επανάσταση του 1821: η φιλελεύθερη εκδοχή του σχήματος του Ρίζου Νερουλού
- Γιόχαν Βίλχελμ Τσινκάιζεν: η θεωρητική θεμελίωση της συγγραφής μιας γενικής και πλήρους 'ιστορίας του ελληνικού έθνους'
α) Βιογραφικά στοιχεία
β) Το θεωρητικό πλαίσιο
γ) Κλασική Ελλάδα
δ) Περίοδος της 'μακεδονικής κυριαρχίας'
ε) Περίοδος της 'κυριαρχίας' των Ρωμαίων και των Βυζαντινών αυτοκρατόρων
στ) Περίοδος της 'κυριαρχίας' των Οθωμανών
ζ) Το Παράρτημα περί Σλάβων
- Γκέοργκ Λούντβιχ φον Μάουρερ: η έμφαση στην ιστορία των θεσμών και η παραλλαγή του σχήματος του Ρίζου Νερουλού
- Συπριέν Ρομπέρ: οι επιστήμες της ιστορίας, της εθνολογίας και της γλωσσολογίας στην υπηρεσία της νομιμοποίησης των γεωπολιτικών αιτημάτων του ελληνικού αλυτρωτισμού
-Τζωρτζ Φίνλεϋ: η ιστορία της Ελλάδας ως ιστορία των πολιτικών θεσμών του ελληνικού λαού
α) 1836: Η πρώτη διατύπωση του σχήματος του Φίνλεϋ
β) 1844: Η Ελλάδα υπό τους Ρωμαίους
Αντί Επιλόγου. Περί Βυζαντίου, ερμηνευτικών σχημάτων και εθνικού αφηγήματος
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο Προσώπων