Αν ο Βιζυηνός υπερβαίνει την επίπεδη ηθογραφία της εποχής του προς την κατεύθυνση του ψυχογραφήματος, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911) απογειώνεται προς τα υψίπεδα της ποίησης.

Να πού βρίσκεται η αληθινή μαγεία του Παπαδιαμάντη γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης.

Δε ζητά να τεντώσει τα νεύρα μας, να σείσει πύργους και να επικαλεστεί τέρατα. Οι νύχτες του, ελαφριές σαν το γιασεμί ακόμη και όταν περιέχουν τρικυμίες, πέφτουν επάνω στην ψυχή μας σαν μεγάλες πεταλούδες που αλλάζουν ολοένα θέση, αφήνοντας μια στιγμή να δούμε στα διάκενα τη χρυσή παραλία όπου θα μπορούσαμε να ’χαμε περπατήσει χωρίς βάρος, χωρίς αμαρτία.