Ο πόλεμος της Τροίας δεν θα γίνει
Παγκόσμιο Θέατρο · 37
La guerre de Troie n' aura pas lieu (τίτλος πρωτοτύπου)
Εξαντλημένο
ISBN: 978-960-248-157-8
Εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα, 12/1980
2η έκδ., Ελληνική, Νέα
Βιβλίο, Χαρτόδετο
21 x 14 εκ, 104 σελ.
Γαλλικά (γλώσσα πρωτοτύπου)
Περιγραφή

Το έργο παρουσιάστηκε το 1935. Ο πόλεμος κράταγε κιόλας μια σημαντική θέση στα έργα του Ζιρωντού: τούτη τη φορά όμως γίνεται το μοναδικό θέμα του έργου όπως ήταν και το μοναδικό θέμα του συζητήσεων και των αγωνιών ολάκερης της Ευρώπης. Πως να μιλήσεις για τον πόλεμο χωρίς ν` ανάψεις φωτιές στα πάθη; Η λύση βρίσκεται. Μιλάει βεβαίως για τον πόλεμο αλλά τα πρόσωπά του είναι τα πρόσωπα της Ιλιάδας.
Η ομάδα της ειρήνης διαθέτει τον Έκτορα, τη γυναίκα του και τη μητέρα του. Ο Έκτορας μόλις γύρισε από τον πόλεμο και δεν έχει καμιά όρεξη να ξαναρχίσει.
Η άλλη ομάδα περιλαμβάνει εκείνους που προσπαθούν να παρουσιάσουν αναπόφευκτο τον πόλεμο. Ο Πρίαμος κι ο ποιητής Δημόδοκος. Ποιητής γιατί φτιάχνει πολεμικά τραγούδια. Στο βάθος είναι ένας δημοσιογράφος επιφορτισμένος με την προπαγάνδα. Με την υποκρισία του και την ηλιθιότητά του, με τα κυνικά ή αισχρά στιχάκια του είναι ο προσωπικός εχθρός του Έκτορα και του Ζιρωντού.
Ανάμεσα στα δυό κόμματα η Ελένη, η πρόφαση και το κέρδος της μάχης, η χαριτωμένη κι εύθραυστη Ελένη δε διαλέγει. Δε φέρνει καμιάν αντίρρηση και θα κάνει ότι της γυρέψουν. Και μάλιστα βοηθάει τον Έκτορα στις προσπάθειές του. Και βλέπουμε τις πόρτες του πολέμου να κλείνουν σιγά σιγά. Το πρώτο βήμα κερδήθηκε.
Όμως όχι, γιατί ο Έκτορας έχει να παλέψει απ` την αρχή μ` ένα εμπόδιο αόρατο πολύ πιο αμφισβητήσιμο από το πρώτο. Αντιπροσωπεύεται από τους `θεούς` κι από το πεπρωμένο. Ο πόλεμος τελικά θα γίνει.
Το χειρότερο απ` όλα είναι πως ο πόλεμος δεν είναι μονάχα ένα έγκλημα αλλά ένα λάθος. Ο Πάρις κι η Ελένη δεν αγαπιούνται. Αν αγαπιόνταν η αγάπη τους θα μπορούσε να δώσει μια δικαίωση στον πόλεμο. Και πιο πολύ απ` την Ελένη ο Έκτορας στέκεται το εργαλείο του πεπρωμένου. Η Ελένη ήταν μονάχα η ενσάρκωση. Ο Έκτορας ήταν το μπράτσο. Ο Έκτορας, ο Ειρηνικός, ο Δίκαιος, θα πραγματοποιήσει τελικά τη μοιραία κίνηση. Αυτός θα ξεδιπλώσει τις σκοτεινές δυνάμεις του πολέμου πιστεύοντας πως εξασφαλίζει τελικά την ειρήνη. Σκοτώνοντας το Δημόδοκο με μια πράξη απρόσμενη που οι θεοί την παρουσιάζουν ηρωικά φρόνιμη, προκαλεί την ύβρι. Η πράξη του του ξεφεύγει και θα γίνει ταυτόχρονα ο θύτης και το θύμα. Εδώ πρέπει να πούμε πως ο Ζιρωντού πρόσθεσε ένα καινούργιο τραγικό σχόλιο στο γνωστό: `Αυτούς που ο Δίας θέλει να καταστρέψει τους τρελλαίνει` των Αρχαίων και προχώρησε κι άλλο σ` αυτό το σημείο τη φιλοσοφία του παράλογου.
Έργο βαθύ `Ο Τρωικός Πόλεμος` είναι ένα από τα έργα του Ζιρωντού όπου ένιωσε πιο απελευθερωμένος. Με το στόμα του Έκτορα έκφρασε με θάρρος τον ειρηνιστικό αντικονφορμισμό του και το φόβο του για τα μεγάλα λόγια.
Σ` αυτό το καφτό έργο όπου δε λείπει η δράση, ο Ζιρωντού είναι ταμένος και μας καλεί κι εμάς στο κόμα των φιλειρηνιστών. Οι σκηνές του πότε τραγικές και πότε με μια διάθεση φάρσας έχουν μια ποικιλία τόνων, μια ποικιλία ρυθμών σάμπως ο Ζιρωντού να ρύθμισε σα μουσικός τις αργές ή τις γρήγορες κινήσεις.
Για να τελειώνουμε, ο Ζιρωντού έγραψε ένα έργο δραματικό κι αιώνιο. Ανακατεύοντας το πραγματικό με το φανταστικό και βάζοντας τους θεούς ή τους εκλεχτούς τους πάνω στη σκηνή, έδειξε πόσο πολύ ξέφευγε απ` τ` ανθρώπινα ο πόλεμος. Ένας Τολστόι μόνο μπόρεσε να φτάσει σ` αυτό το συμπέρασμα αλλά ήταν η πρώτη φορά που στο θέατρο μπερδεύονταν το μοιραίο του πολέμου και τα πολλά του πρόσωπα. Ήταν η πρώτη φορά επίσης που ξεδιπλώνονταν ένα τέτοιο κάλεσμα στους ανθρώπους καλής θέλησης.
Θα μπορέσει η ανθρώπινη λογική να θριαμβεύσει πάνω στο τυφλό πεπρωμένο; Πάνω σ` αυτό, ο τίτλος του έργου φαίνεται να μιλάει καλύτερα από ένα απόφθεγμα θλιβερά ειρηνικό: `Ο Τρωικός Πόλεμος δε θα γίνει` αυτό έχει την αξία μιας ελπίδας.


[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]