Στη γραφική πινακοθήκη των επαναστατών του 19ου αιώνα ο Μπακούνιν, αυτό το θαλασσοπούλι των καταιγίδων, εμφανίζεται να ενσαρκώνει την ανατρεπτική δράση όπως αυτή εκδηλώθηκε στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα: ρομαντικά συναρπαστική και ιστορικά ανίσχυρη. Εκτός από την αξιομνημόνευτη μονομαχία του με τον Καρλ Μαρξ στους κόλπους της Α’ Διεθνούς, το πορτραίτο του Μπακούνιν, αυτού του καλόγερου της εκκλησίας της επανάστασης (έτσι τον χαρακτήρισε το 1852 ο ρώσος επαναστάτης Χέρτσεν), μας είναι οικείο και από δύο αλλοκοτιές του. Όταν, το 1849 ανεβαίνει στα οδοφράγματα της Δρέσδης δίπλα στον Ριχάρδο Βάγκνερ, στον οποίο βρίσκει και θαυμάζει μια βαρβαρότητα, εχθρό κάθε πολιτισμού, και όταν, το 1870, γίνεται η ψυχή της εξέγερσης στη Λυών, όπου και γεύτηκε για λίγες ώρες τη μεθυστική ηδονή μιας εξουσίας σχεδόν δικτατορικής. Η συνωμοτική του δράση, που αναδύεται και αποκαλύπτεται σε ορισμένες ιδιαίτερες στιγμές, που όμως παραμένει πάντοτε συνεχής και διαρκής, έδωσε λαβή σε διαφορετικές αξιολογήσεις, σχεδόν διαμετρικά αντίθετες. (. . .)

[Απόσπασμα από κείμενο παρουσίασης εκδότη ή έκδοσης]