Ο Γκρεγκορόβιους με τη συγγραφή του βιβλίου Μεσαιωνική Ιστορία των Αθηνών έχει επιτελέσει έναν άθλο: να συλλέξει δυσεύρετο και διάσπαρτο υλικό, για να συνθέσει μια ζωντανή εικόνα της μεσαιωνικής Αθήνας σ` ένα βιβλίο που συνδυάζει την ιστορική ακρίβεια με τη γλαφυρότητα του ύφους και που συναρπάζει τον αναγνώστη. (Από την ιστοσελίδα του εκδότη)

Η εργασία μου για την Αθήνα προήλθε από την Μεσαιωνική Ιστορία της Ρώμης. Στην εισαγωγή της δεύτερης και μετά σ` εκείνο το χωρίο του δεύτερου τόμου, όπου έχω μιλήσει για την παραμονή του αυτοκράτορα Κώνσταντος Β` πρώτα στην Αθήνα, μετά στη Ρώμη, στις δύο τότε, τον 7ο αιώνα, ήδη αρκετά μεταμορφωμένες μητροπόλεις του αρχαίου κόσμου, μπορεί ο αναγνώστης να δει μπροστά του σπέρματα αυτής της Μεσαιωνικής Ιστορίας των Αθηνών. Χρόνια πέρασαν μέχρι που τα σπέρματα αυτά αναπτύχθηκαν τόσο ώστε να δημιουργηθεί στη συνείδησή μου η δυνατότητα μιας ιστορικής έκθεσης, πράγμα που πραγματοποιήθηκε ουσιαστικά με την πρώτη μου επίσκεψη στην Αθήνα την άνοιξη του 1880. Προηγήθη καν δύο προσανατολιστικές εργασίες: `Αθηναΐς, Ιστο ρία μιας βυζαντινής αυτοκράτειρας` και η πραγματεία `Η Αθήνα στους σκοτεινούς αιώνες`. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]