ΣΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΥΤΗ, το πρώτο κείμενο έχει τον τίτλο: `Πόλεμος και ειρήνη`. Εκφωνήθηκε την 26η Οκτωβρίου 1984 ενώπιον του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή. Το θέμα που επέλεξα για τον Πανηγυρικό, δεν προερχόταν αποκλειστικά από τους ρητορικούς τόπους που προσφέρονται για τον εορτασμό ενός εθνικού ιστορικού γεγονότος. Προερχόταν και από την προσωπική εμπειρία μου, αφού είχα ζήσει ως παιδί τον πόλεμο του 1940.
[...] Η παιδική μου ταυτότητα αφομοιώθηκε ακαριαία από τη συλλογική ταυτότητα του εθνικού υποκειμένου. Τρία χρόνια αργότερα, στο σχολείο, μια μεγαλύτερη μαθήτρια με μύησε στην αντίσταση και εντάχτηκα στην ΕΠΟΝ. Από την ημέρα εκείνη συντάχτηκα ανεπιστρεπτί με τις αξίες και τα οράματα του αριστερού συλλογικού υποκειμένου. Πολιτικά, η γενιά μου ήταν και παρέμεινε μια γενιά ρομαντικών, καθοδηγούμενη έως το γήρας από εκείνη την πρώτη βιωματική εμπειρία πού συσχέτιζε την κοινωνική δικαιοσύνη με τα πάθη της ψυχής, πέρα από τις όποιες γνώσεις και διανοητικές αναλύσεις.
[...] Γνωρίζω πώς κάθε συγγραφική μου αντίδραση σε πολιτικά γεγονότα και πολιτικές θέσεις, ιδιαίτερα στην κυβερνητική στρεψοδικία σε θέματα παιδείας, εκπορεύεται άμεσα από το θυμικό, την έκφραση του οποίου έρχεται να στηρίξει μια διανοητική σκευή η οποία αγνοεί την πολιτική επιστήμη. Για μένα, τα κίνητρα αυτής της γραφής εντάσσονται σε μια διαδικασία εντελώς διαφορετική από αυτή που κατευθύνει την επιστημονική μου γραφή, επιθυμία της οποίας είναι πρωτίστως η κατάκτηση του αντικειμένου το οποίο εξερευνά, και δευτερευόντως η επιστημονική αναγνωστική κοινότητα. Σε αντίθεση, η πολιτική, αυθόρμητη γραφή μου επιθυμεί την άμεση μετάδοση του συναισθήματος και του μηνύματος σε δέκτες που δεν ανήκουν σε μια συγκεκριμένη κοινότητα. (ΤΖΙΝΑ ΠΟΛΙΤΗ)
Η Τζίνα Πολίτη συγκεντρώνει στον παρόντα τόμο κείμενα που τα χαρακτηρίζει ένας μαχητικός παρεμβατικός στοχασμός για τα πανεπιστήμια, τη σχέση κράτους και παιδείας, το ρόλο των καθηγητών, τα πανεπιστημιακά συγγράμματα, τον ρόλο της ανώτατης παιδείας στη σημερινή κοινωνία, τη σχέση πανεπιστημίων - οικονομίας - πολιτικής, καθώς και μια σειρά κείμενα παρέμβασης σε φλέγοντα ζητήματα της ανανεωτικής Αριστεράς, πάντα με άξονα την παιδεία και την κουλτούρα.
[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]