Στην ζωή της Εκκλησίας έχουν αναδειχθεί πολύ σημαντικά πρόσωπα που με το βίωμα, τον λόγο και το έργο τους σφράγισαν την ιστορία της εποχής τους και επηρέασαν την μετέπειτα πορεία της. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Με το σκεπτικό αυτό μπορούμε να θεωρήσουμε και τον άγιο Μάξιμο τον Γραικό ως το κατεξοχήν σημαντικό πρόσωπο του 16ου αιώνα στην Ορθόδοξη Ανατολή, που είναι τόσο γνωστό και αγαπητό στους Ρώσους, αλλά και τόσο άγνωστο στους Έλληνες.
Ο άγιος Μάξιμος είχε άριστες πνευματικές καταβολές και επέδειξε στην ζωή του έντονη δραστηριότητα στο πλαίσιο του ανθρωπίνου και του εκκλησιαστικού γίγνεσθαι. Ανήκε στην μεγάλη βυζαντινή αριστοκρατική οικογένεια των Τριβώληδων. Συγγενής και πρόγονος του αγίου ήταν ο άγιος Κάλλιστος Α`, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1363). Ο άγιος Μάξιμος γεννήθηκε και μορφώθηκε στην Άρτα. Κατόπιν στην Ιταλία απέκτησε ευρύτατη παιδεία στην κατά κόσμον σοφία. Εκεί συναντήθηκε και διαλέχθηκε με διάφορα κοινωνικά και θεολογικά ρεύματα της Αναγεννήσεως και της νεωτερικότητας. Παραταύτα δεν επηρεάστηκε από το αναγεννησιακό πνεύμα και επέλεξε τον αγγελικό βίο. Συναριθμήθηκε με τους βατοπαιδινούς μοναχούς και ακολούθησε με ζήλο την Αγιορείτικη παράδοση, βιώνοντας τον τρόπο και την εμπειρία της θεώσεως. Τα τελευταία τριάντα οκτώ χρόνια της ζωής του τα πέρασε στην Ρωσία, αρχικά με τιμές και δόξα και κατόπιν με φρικτές δοκιμασίες μέσα σε ατιμίες, αδικίες, συκοφαντίες και φυλακίσεις.
Αυτές όμως οι δοκιμασίες τον ανέδειξαν σε ολοκληρωμένη προσωπικότητα, σε τέλειο εν Χριστώ άνθρωπο που συνδύαζε με άριστο τρόπο το φυσικό τάλαντο του λόγου και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Χαρακτηρίστηκε ως σοφός φιλόσοφος, ως διδάσκαλος, ως Νέος Θεολόγος, ως αληθινός ποιμένας, ως ομολογητής, αλλά και από τους ιδίους τους Ρώσους ως `φωτιστής των Ρώσων`. [...] Ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου Αρχιμανδρίτης Εφραίμ
[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]