Η Δυτική Μακεδονία είναι μία από τις λιγότερο ερευνημένες περιοχές του ελληνικού χώρου από την άποψη της ιστορικής γεωγραφίας, ιδιαίτερα κατά τη χρονική περίοδο των πρώτων αιώνων της Τουρκοκρατίας. Το επιστημονικό κενό επιχειρεί να καλύψει η παρούσα μελέτη, εξετάζοντας το δίκτυο των οικισμών, σε σχέση με το φυσικό γεωγραφικό χώρο και το κοινωνικό πλαίσιο. Ερευνώνται διεξοδικά οι πενιχρές διαθέσιμες πηγές της περιόδου, όπως οθωμανικά και ελληνικά αρχεία, οδοιπορικά και χάρτες, ακόμα και η τοπική προφορική παράδοση, και μέσα από συστηματική επεξεργασία, με πίνακες και διαγράμματα, εντοπίζεται η θέση των οικισμών και εξετάζονται η ιεράρχηση, η εξέλιξή τους στον κοινωνικο-οικονομικό χώρο, καθώς και η διοικητική διαίρεση της περιοχής. Ερευνώνται ακόμη θέματα που αφορούν στην εξέλιξη των οικισμών και του ευρύτερου ελληνικού χώρου, όπως η συνένωση των μικροοικισμών σε μεγαλύτερους οικισμούς, οι μουσουλμανικοί εποικισμοί και εξισλαμισμοί, η καταφυγή στα ορεινά και ο εποικισμός του ορεινού χώρου, καθώς και η δημιουργία των οικισμών που ανέπτυξαν τη βιοτεχνία, το εμπόριο και τις αποδημίες προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Τα πορίσματα της μελέτης καταγράφονται σε σειρά πρωτότυπων γενικών και επιμέρους θεματικών χαρτών, που μετασχηματίζουν τις ιστορικές πηγές σε χωρικές οντότητες και βοηθούν τον αναγνώστη στην κατανόηση των φαινομένων του κοινωνικο-οικονομικού χώρου.

[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]