Δύσκολα πίστευα ότι θα έφθανα, μετά από τόσο μόχθο, στον τρίτο τόμο. Το έκανα όμως με ανανεωμένες δυνάμεις. Το μεγαλείο των Αθηνών των προηγουμένων καιρών δεν με θάμπωσε. Τα χρόνια που ακολουθούν μετά τη μάχη της Χαιρώνειας με συγκινούν όσο και ο Ε` αιώνας. Πριν προχωρήσω σ` αυτά, θέλω να κάνω μια τελική εκτίμηση: η Αθήνα των κλασσικών χρόνων εξακολουθεί να κυριαρχεί και τώρα πάνω στη σύγχρονη πόλη των Αθηνών και να δίνει αυτή το κυρίαρχο στίγμα. Κι όχι άδικα. Η Αθήνα της ακμής μας έδωσε το ιδεόγραμμα του πολιτισμού, το πρώτο αλφαβητάρι του παγκόσμιου πολιτισμού. Οι άλλοι πολιτισμοί ήσαν ανάπτυξη· όχι πολιτισμός με τη βαθειά σημασία που έδωσαν στην έννοια οι Έλληνες, πρωτίστως, οι Αθηναίοι. Πολιτισμός δεν είναι ό,τι δημιουργείται αλλ` ό,τι δίδεται, διαδίδεται, μεταδίδεται. Όχι ό,τι περιέχεται σ` έναν τόπο, όσο σπουδαίο κι αν είναι αυτό (π.χ. πυραμίδες) κι όσο ευρύς κι αν είναι ο τόπος αυτός. Η Αθήνα δημιούργησε έναν πραγματικό πολιτισμό, γιατί η ανάπτυξή του ήταν διαδοτική και μεταδοτική σαν τη γύρη. Δεν ήταν κλειστή έκφραση, κόσμος κλειστός στο κέλυφος του εαυτού του. Και γι` αυτό όσα δημιούργησε το αθηναϊκό πνεύμα και η αθηναϊκή καλαισθησία παραμένουν αιώνια πρότυπα, ένα αιώνιο παρόν.

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]