Στα 1961, στην πέμπτη αναθεωρημένη και επαυξημένη έκδοση στην ελληνική, του έργου `Histoire de l` education dans l` antiquite` [Ιστορία της Εκπαιδεύσεως κατά την Αρχαιότητα] του καθηγητή της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης Henri Irenee Marrou, ο Θ. Φωτεινόπουλος έγραφε: `ούτω, εις στιγμήν καθ` ην οι σπουδασταί των παιδαγωγικών σχολών του εξωτερικού εγκύπτουν συστηματικώς εις την μελέτην των περί αγωγής ιδεών του Ομήρου, του Πλάτωνος, του Ισοκράτους, ή της οργανώσεως και λειτουργίας του αττικού Εφηβείου ή του αλεξανδρινού Μουσείου, οι διδάσκαλοι των τέκνων του ελληνικού λαού, οι κατ` εξοχήν κληρονόμοι της παραδόσεως ταύτης, της οποίας τόσαι επιβιώσεις εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν το έργον των, παραμένουν σχεδόν τελείως άγευστοι του πνευματικού τούτου θησαυρού`. Μέσα σ` αυτό το πνεύμα θα μπορούσε να ενταχθεί και η παρούσα έκδοση.
Ο σκοπός που συγκεντρώθηκαν εδώ οι εργασίες αυτές και το βασικό κριτήριο επιλογής τους ήταν η πληροφόρηση του αναγνώστη και ιδιαίτερα του φοιτητή που θα ήθελε να έρθει σε επαφή και να εμβαθύνει σε γενικότερα αλλά και επιμέρους θέματα της ιστορίας της παιδείας κατά την αρχαιότητα. Η συγκέντρωση των μελετών αυτών διευκολύνει επίσης την αναζήτηση και την ευκολότερη πρόσβαση σε αυτές. Στις εργασίες χρησιμοποιούνται και αναλύονται οι πρωτογενείς πηγές που σχετίζονται με την αρχαία αγωγή και παιδεία, χωρίς να αγνοείται και η δευτερογενής βιβλιογραφία.
Στο βιβλίο αυτό συγκεντρώθηκαν άρθρα και αυτοτελείς μελέτες που γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα από το 1990 ως το 1994 και είχαν θέμα τους την ιστορία της παιδείας. Στην πλειοψηφία τους τα κεφάλαια που απαρτίζουν το βιβλίο αυτό έχουν ήδη δημοσιευθεί σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους και μέρος από αυτά δημοσιεύεται για πρώτη φορά. Πρέπει να ειπωθεί ότι και τα τέσσερα μέρη του βιβλίου παρουσιάζουν συνοχή και ενότητα θεματική, καθόσον αναφέρονται στο χώρο της αρχαιότητας και ιδιαίτερα της παιδείας, είτε εξετάζοντάς τη μέσα από επιμέρους θέματα, είτε προσεγγίζοντάς την ως πεδίο έρευνας, είτε, τέλος, παρουσιάζοντας τον `αρχαίο κόσμο` στα διδακτικά εγχειρίδια. [...]
[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]