Τα τελευταία χρόνια ο ρόλος του εκπαιδευτικού έχει μεταβληθεί σημαντικά. Πέρα από τη μετάδοση της ακαδημαϊκής γνώσης, ο εκπαιδευτικός σήμερα αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις και πρωτόγνωρες καταστάσεις στην τάξη και στο χώρο του σχολείου, ενώ καλείται συχνά να εντοπίσει τα σοβαρά προβλήματα των μαθητών και να φροντίσει για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών του και για την ομαλή λειτουργία τη σχολικής ομάδας. Η κατάρτισή του σε δεξιότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας και συμβουλευτικής αποτελεί πλέον απαραίτητη προϋπόθεση για την εκπλήρωση των παραπάνω στόχων. Αυτή την κατάρτιση επιχειρεί να προσφέρει το βιβλίο. Βασισμένο στις αρχές του ανθρωπιστικού μοντέλου, αναπτύσσει και τεκμηριώνει τη σημασία του συμβουλευτικού ρόλου του εκπαιδευτικού και της θετικής διαπροσωπικής επίδρασής του με τους μαθητές. Περιγράφει τις επικοινωνιακές και συμβουλευτικές δεξιότητες που πρέπει να κατέχει ο εκπαιδευτικός για να πετύχει στην αποστολή του, ενώ ταυτόχρονα επιχειρεί μια σύνθετη παρουσίαση των εξελικτικών και συμβουλευτικών σταδίων που ακολουθούνται και των δεξιοτήτων που πρέπει να χρησιμοποιούνται σε αυτά. Επισημαίνει τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει ο εκπαιδευτικός προκειμένου να λειτουργήσει αποτελεσματικά με τους μαθητές του και προτείνει έναν τρόπο κατάρτισής του ο οποίος τεκμηριώνεται από στοιχεία σχετικών ερευνών στην Ελλάδα και διεθνώς. Η παρούσα ανανεωμένη έκδοση του βιβλίου προσπάθησε να συμπεριλάβει τα νεότερα δεδομένα της εφαρμογής του κλάδου της συμβουλευτικής ψυχολογίας στην εκπαίδευση, με τη φιλοδοξία να αποτελέσει ένα χρήσιμο βοήθημα για τους εκπαιδευτικούς που επιθυμούν να μεταβάλλουν την καθημερινή εκπαιδευτική πραγματικότητα και να συμβάλλουν ουσιαστικά στην ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών του.
[Απόσπασμα από το κείμενο στο οπισθόφυλλο της έκδοσης]
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μέρος Ι: Θεωρητικές προσεγγίσεις και παιδαγωγικές πραγματικότητες
ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ
ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Η προσωποκεντρική προσέγγιση
Βασικά χαρακτηριστικά
Συμβουλευτική προσέγγιση
-Η βοηθητική διαπροσωπική σχέση
-Χαρακτηριστικά του συμβούλου
-Βασικός στόχος της προσωποκεντρικής προσέγγισης
Εφαρμογή στην εκπαίδευση και τη μάθηση
-Ο συμβουλευτικός ρόλος του εκπαιδευτικού
Η θεωρία της ιεράρχησης των αναγκών (ή θεωρία της αυτοπραγμάτωσης)
Βασικά χαρακτηριστικά
Τα ανθρώπινα κίνητρα και η πορεία προς την αυτοπραγμάτωση
-Οι βασικές ανθρώπινες ανάγκες
-Οι εξελικτικές ανάγκες
Συμβουλευτική προσέγγιση
-Η βοηθητική διαπροσωπική σχέση
-Χαρακτηριστικά του συμβούλου
-Βασικός στόχος της προσέγγισης του Maslow
Εφαρμογή στην εκπαίδευση και τη μάθηση
-Ο συμβουλευτικός ρόλος του εκπαιδευτικού
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ
Οι στόχοι της εκπαίδευσης σήμερα
Παράγοντες που καθορίζουν τους στόχους της εκπαίδευσης
Σύγχρονοι προβληματισμοί
Οι στόχοι της εκπαίδευσης στην Ελλάδα σήμερα
α Γνωστικοί στόχοι
β Θυμικοί στόχοι
γ Ψυχοκινητικοί στόχοι
Μοντέλα διδασκαλίας και μάθησης
α Μοντέλα επεξεργασίας πληροφοριών
β Μοντέλα που δίνουν έμφαση στο πρόσωπο
γ Κοινωνικά μοντέλα
δ Συμπεριφοριστικά μοντέλα
Ανθρωπιστική προσέγγιση της μάθησης-ο ρόλος του εκπαιδευτικού
Μεταβίβαση γνώσεων
Κοινωνικοποίηση
Διαπροσωπικές σχέσεις
Συμβουλευτική
α Η συμβουλευτική στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση
β Η συμβουλευτική στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
γ Η συμβουλευτική στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
Μέρος II: Παιδαγωγική αλληλεπίδραση και συμβουλευτική
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ
Η σπουδαιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων
Η αναγκαιότητα της εκπαίδευσης σε επικοινωνιακές και συμβουλευτικές δεξιότητες
ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ
Εξελικτικά στάδια
Στάδιο διερεύνησης
>> ενόρασης-κατανόηση και δέσμευση
>> δράσης
Στάδια συμβουλευτικής διαδικασίας
>> 1: Έναρξη της συζήτησης και δόμηση της σχέσης
>> 2: Καθορισμός του προβλήματος
>> 3: Οριοθέτηση στόχων
>> 4: Αναζήτηση και παραγωγή εναλλακτικών λύσεων
>> 5: Γενίκευση
ΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Βασικές δεξιότητες-προϋποθέσεις για μια εποικοδομητική συμβουλευτική σχέση
Ορθή αντίληψη
Εστίαση
Αναζήτηση και ανάδειξη προσόντων
Στάδιο διερεύνησης
Προσεκτική παρακολούθηση και ενεργητική ακρόαση
Χρήση των ερωτήσεων (ανοιχτές και κλειστές ερωτήσεις)
Ενθαρρύνσεις
Αναδιατύπωση, επανάληψη ή παράφραση
Αντανάκλαση συναισθημάτων
Στάδιο ενόρασης
Πρόκληση ή αντιμετώπιση κατά πρόσωπο
Ερμηνεία
Αυτοαποκάλυψη
Αμεσότητα
Στάδιο δράσης
Πληροφόρηση
Καθοδήγηση
Γενίκευση-συνεχιζόμενη παρακολούθηση
ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΥΝΘΕΣΗΣ
Παράδειγμα
Ιστορικό
Σχεδιασμός-προγραμματισμός της βοηθητικής συζήτησης
Ανάλυση της συζήτησης
Μέρος ΙΙΙ: Η κατάρτιση των εκπαιδευτικών στη συμβουλευτική
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Στόχοι εκπαίδευσης στη συμβουλευτική
Αυτογνωσία
Εκμάθηση επιτυχημένων διαπροσωπικών σχέσεων
Γνώση των θεωριών της συμβουλευτικής και των εφαρμογών τους
Γνώση των αρχών και προϋποθέσεων για τη διευκόλυνση της μάθησης
Τρόποι προσέγγισης των στόχων του εκπαιδευτικού προγράμματος
Διδασκαλία επικοινωνιακών δεξιοτήτων
Αναπτυξιακές ομάδες ευαισθητοποίησης
Συμβουλευτική και δεξιότητες συμβουλευτικής
Το μοντέλο του εκπαιδευτικού προγράμματος
Σκοποί
Επιμέρους στόχοι
Δεξιότητες
Δραστηριότητες
Διαδικασία
-Αξιολόγηση των δραματοποιημένων συνεντεύξεων
-Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού προγράμματος
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
Στον διεθνή χώρο
Προγράμματα εκπαίδευσης, έρευνες και εφαρμογές στην Ελλάδα
Εκπαίδευση παιδαγωγών σε δεξιότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας και συμβουλευτικής: εμπειρίες και συμπεράσματα
Έρευνες με βάση το ανθρωπιστικό μοντέλο: χρησιμότητά του στη σχολική τάξη
Α Ατομική επικοινωνία με το παιδί προσχολικής ηλικίας: η χρήση των δεξιοτήτων συμβουλευτικής και της γαντόκουκλας
Β Η επίδραση της λεκτικής και μη λεκτικής συμπεριφοράς της νηπιαγωγού στην αλληλεπίδραση με τα παιδιά στην τάξη
Συμβουλευτική ομηλίκων (...)