[...] Το άλλοτε ισχυρό και απροσπέλαστο φράγμα του Δούναβη έγινε ζώνη επαφής, σημείο τριβής και επικοινωνίας των λαών, τόπος συνάντησης διαφορετικών κόσμων. Θα έλεγε κανείς ότι η μεσαιωνική ιστορία της Ευρώπης και ο πολιτισμός της είναι `τέκνα` αυτής της μεθορίου και του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου. Ο ίδιος ο Δούναβης, στην εποχή της λεγόμενης μεγάλης μετανάστευσης των λαών, αποτελούσε από μόνος του μιαν οικουμένη, μία `Βαβέλ` της εποχής, σύμβολο σύγχυσης αλλά ταυτόχρονα πεδίο ώσμωσης και ενότητας.
Ωστόσο, για να αποκτήσει κανείς σαφή εικόνα και γνώση των όσων έλαβαν χώρα στην περιοχή και διαμόρφωσαν τα αποτελέσματα που περιγράφηκαν πιο πάνω, πρέπει να μελετήσει τις διεργασίες που μεσολάβησαν και οδήγησαν σε αυτά: τις σχέσεις, δηλαδή, της Αυτοκρατορίας με τους ξένους λαούς συνολικά ή κατά περίπτωση· τις εκατέρωθεν ιδεολογίες και πρακτικές που εφαρμόσθηκαν και επηρέασαν ή διαμόρφωσαν τα γεγονότα και τα επιγενόμενα· τις συγκρούσεις και τις συγκλίσεις· τις πολιτικές, εδαφικές και κοινωνικές ανακατατάξεις· την διαλεκτική εν τέλει σχέση των δύο πλευρών και τους λόγους που συνέτρεξαν για την ανάπτυξή της.
Το ζήτημα των συνόρων της βυζαντινής αυτοκρατορίας, γενικά, συμπεριλαμβανομένου και του δουναβικού, έχει απασχολήσει αρκετά μέχρι σήμερα τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Σε θέματα που αφορούν τη στρατιωτική οργάνωση, τα οχυρωματικά έργα και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά μήκος των συνόρων -φυσικών και συμβατικών- έχουν αφιερωθεί συνέδρια, συμπόσια και πολλές ιστορικές και αρχαιολογικές έρευνες. Το πλέγμα, όμως, των σχέσεων ανάμεσα στους διαφόρους εθνικούς πληθυσμούς των μεθοριακών ζωνών, ιδίως στο επίπεδο της καθημερινής ζωής, έχει μελετηθεί περιστασιακά και μάλλον αποσπασματικά. Γλωσσικές επιμιξίες, επιγαμίες, εμπορικές συναλλαγές, θρησκευτικές και ιδεολογικές αλληλεπιδράσεις είναι ζητήματα σε εκκρεμότητα, τα οποία μένει να εντοπισθούν, να αναλυθεί ο χαρακτήρας τους και να αξιολογηθούν επιστημονικά. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο της εισαγωγής της έκδοσης]