Η θεολογία των ιερών εικόνων κατά τον Όσιο Θεόδωρο το Στουδίτη

Κορναράκης, Κωνσταντίνος Ι.

Επιμέλεια σειράς: Χρυσόστομος Σαββάτος, Μητροπολίτης Μεσσηνίας

Κυκλοφορεί

ISBN: 978-960-356-051-7

Επέκταση, Κατερίνη, 2/1998

1η έκδ., Ελληνική, Νέα

€ 17.02 (περ. ΦΠΑ 6%)

Βιβλίο, Χαρτόδετο

21 x 14 εκ, 395 σελ.

Περιγραφή

Η διδασκαλία της Εκκλησίας περί των ιερών εικόνων αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά κεφάλαια της Πατερικής Θεολογίας.
Μεταξύ εκείνων που συνετέλεσαν στη βαθύτερη μελέτη του φαινομένου της Εικονομαχίας συγκαταλέγεται, όπως είναι γνωστό, και ο όσιος Θεόδωρος (759-826), ηγούμενος της ονομαστής Μονής του Στουδίου, πλησίον της Κωνσταντινουπόλεως. Το συγγραφικό του έργο, το αναφερόμενο όχι μόνο στα επιμέρους ιστορικά συμβάντα της περιόδου της Εικονομαχίας (726-843) αλλά και στην έρευνα και παρουσίαση της θεολογικής όψεως των χριστολογικών προβλημάτων, που δημιούργησε η άρνηση της τιμητικής προσκυνήσεως των Ι. Εικόνων, είναι εξαιρετικά πλούσιο και αποκαλυπτικό του βάθους της δογματικής εννοίας των Ι. Εικόνων αλλά και της ορθοδοξίας του οσ. πατέρα.
Η παρούσα εργασία αποτελεί το κείμενο διδακτορικής διατριβής, που υποβλήθηκε στο Τμήμα Ποιμαντικής (νυν Κοινωνικής Θεολογίας) της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 1992.
Στη διατριβή αυτή επιχειρείται η κατά το δυνατόν συστηματική έκθεση των θέσεων του οσ. Θεοδώρου του Στουδίτη, στο θέμα της ορθόδοξης θεολογικής θεωρήσεως της τιμητικής προσκυνήσεως των Ι. Εικόνων, ως συμβολή στη βαθύτερη κατανόηση της Πατερικής σκέψεως, η οποία επεσήμανε στην Ι. Εικόνα τη θεμελιακή, για τη ζωή της πίστεως, έκφραση της χριστολογικής διδασκαλίας της Εκκλησίας. [...]

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]

Πρόλογος
Πίνακας Περιεχομένων
Βραχυγραφίες
Εισαγωγή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'
ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ Ι. ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΕΩΣ ΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΣΙΟ ΘΕΟΔΩΡΟ ΤΟ ΣΤΟΥΔΙΤΗ
Ι. Η αρχαιότητα του θεσμού της προσκυνήσεως των ι. εικόνων
ΙΙ. Οι Γραφές και η ορθή ερμηνεία τους, ως καθοριστικός παράγοντας κατανοήσεως της θεολογίας των ι. εικόνων
ΙΙΙ. Η Πατερική διδασκαλία ως πηγή της Θεολογίας των ι. εικόνων
IV. Η θέση των συνοδικών αποφάσεων της Εκκλησίας στη θεολογία του οσίου Θεόδωρου του Στουδίτη περί των ι. εικόνων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'
Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ, ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΟΣΙΟ ΘΕΟΔΩΡΟ ΤΟ ΣΤΟΥΔΙΤΗ
Ι. Η εικονογράφηση του προσώπου του Χριστού
1. Η οντολογική ετερότητα των δύο φύσεων στο πρόσωπο του Χριστού ως εχέγγυο δυνατότητας περιγραφής του και ως μη δυνατότητα συμπεριγραφής αυτών
2. Η δυνατότητα περιγραφής της ανθρωπίνης φύσεως του Χριστού με βάση τα ιδιαίτερα γνωρίσματα αυτής
ΙΙ. Η εικονογράφηση της Θεοτόκου, των αγίων και των αγγέλων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ'
Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ ΑΥΤΗΣ
Ι. Ορισμένα ζητήματα σχετικά με την εικόνα και την έννοια αυτής
1. Η εσωτερική σχέση των εννοιών 'εικών' και 'πρωτότυπον'
2. Οι δύο βασικές διαστάσεις της εννοίας της εικόνας
ΙΙ. Πλαίσια και αφετηριακές προϋποθέσεις της προσκυνήσεως των ι. εικόνων κατά τον όσιο Θεόδωρο
1. Οι οικονομαχικές αντιλήψεις κατά της προσκυνήσεως της εικόνας του Χριστού
2. Έννοια και προϋποθέσεις της προσκυνήσεως της εικόνας του Χριστού
1. Οι εικονομαχικές αντιδράσεις κατά της προσκυνήσεως των εικόνων της Θεοτόκου, των αγγέλων και των αγίων
2. Σημαντικές προυποθέσεις της προσκυνήσεως των εικόνων της Θεοτόκου, των αγγέλων και των αγίων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'
ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑΣ ΒΙΩΣΕΩΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ Ι. ΕΙΚΟΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΣΙΟ ΘΕΟΔΩΡΟ ΤΟ ΣΤΟΥΔΙΤΗ
Ι. Ο βιωματικός χαρακτήρας του τρόπου αντιμετωπίσεως της Παραδόσεως της Εκκλησίας περί των ι. εικόνων από τον όσιο Θεόδωρο
ΙΙ. Η συμφωνία πίστεως και βίου ως αυθεντικό κριτήριο βιώσεως της Παραδόσεως της Εκκλησίας περί των ι. εικόνων
ΙΙΙ. Η μη δυνατότητα κοινωνίας μεταξύ ορθοδόξων και εικονομάχων, ως συνέπεια διαστάσεως των τρόπων βιωτής των, θεωρούμενη στα εκκλησιολογικά πλαίσια της θεολογίας περί των ι. εικόνων του οσίου Θεοδώρου
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟ
Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ Ι. ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΥΔΙΤΗ
Ι. Η αγιότητα των ι. λειψάνων και η αποδιδόμενη προς αυτά τιμή
ΙΙ. Τα ι. λείψανα των μαρτύρων ως εδραίωμα της διδασκαλίας της Εκκλησίας περί των ι. εικόνων
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
Ανακεφαλαίωση
Βιβλιογραφία